maandag, mei 31, 2010

Leef het leven

‘Leef het leven’, hoorde ik vanmorgen Hans Becker op de radio zeggen. In het kader van de komende verkiezingen was er aandacht voor de zorg. Becker=Humanitas=frisse kijk op de zorg, kort samengevat. Zijn streven is om het leven van de oudere mens, al dan niet dementerend, zó prettig te maken dat de laatste dagen, maanden, jaren van je leven leuk zijn. Da’s wel erg positivo, zogezegd, maar het spreekt me wel aan. Geen ‘wachtkamer van de dood’, maar alles in het werk stellen om het laatste deel van het leven zo prettig mogelijk te maken. Hij is ervan overtuigd dat ouderen het dan zelf minder moeilijk hebben, ‘als je gezellig een borrel kan drinken aan de bar in het verpleeghuis, dan klaag je wat minder over je zere knieën'. Hij denkt ook dat verzorgenden het dan leuker vinden om te werken (= minder ziekteverzuim), en dat familie het leuk vindt om te komen. Dat laatste spreekt mij natuurlijk zeer aan. Eind juni ga ik kijken in het ‘Herinneringsmuseum’ van Humanitas. Ook al zo'n leuk initiatief van Becker. Ik wil onderzoeken of het ook werkelijk effect heeft, dat er werkelijk meer familie op bezoek komt.

maandag, mei 24, 2010

Voor anker spelen

Ik mocht weer eens een uurtje tussen de dementerende medemens verkeren, mijn moeders etagegenoten. Zij die nog spreken. Dat was een aangenaam tijdverdrijf voor mij, en ik geloof ook voor de dames. Ik zat rechts naast mijn moeder, die sliep in haar stoel. Aan de andere kant van mijn moeder zat de racende rolstoelmevrouw. Ze praat graag en is meestal ongelukkig. En aan mijn rechterkant zat een nieuwe mevrouw die moeilijk te verstaan is, en als enige nog zelf kan lopen.
Achter de racende rolstoeler zat nog een mevrouw, zij praat nooit, zit tamelijk verstijfd in haar rolstoel, maar altijd met een brede glimlach op haar gezicht. Zo iemand die niemand tot last is. Tot ons aller verbazing klopte ze ineens de racende rolstoeler op de rug, en daar had ze zich echt voor moeten uitstrekken. Wat bleek? Ze wilde zicht op het gebeuren, op ons.
Wat wij deden? Wij spraken wat. De rolstoeler liet mij foto’s zien, van zichzelf als jong meisje op een motor met haar zusje, van haar moeder als pas getrouwd meisje en op leeftijd (waar ze verdacht veel op haar zelf leek). De mevrouw rechts van mij vertelde een verhaal waaruit ik opmaakte dat zij mijn moeder een keer een knuffelbeest in de armen had gelegd. En dat ze zelf een beer had, een zachte.
Het was een gesprek dat ik eigenlijk had willen filmen. Af en toe verliep het verhaal een beetje raar, maar in de basis klopte het. En ik kreeg ook de indruk dat mijn aanwezigheid ertoe deed. Ik leek een soort anker dat ervoor zorgde dat het gesprek zijn voortgang vond, ook als het even ontspoorde.

maandag, mei 17, 2010

Mijn moeder en zichzelf

Mijn moeder houdt alleen zichzelf nog vast. Dat bedacht ik me afgelopen weekend toen ik bij haar was. Zowel in haar rolstoel als in bed, als in de tillift tussen die twee plekken, houdt ze vaak alleen haar eigen handen vast. Ze grijpt steeds minder om zich heen, hoewel ze ons zaterdag toen we haar in bed hielpen nog wel even kneep op borsthoogte. Auw!
Maar als ze eenmaal rustig ligt of zit dan moet je echt moeite doen om er met je hand tussen te komen. Wanneer je daarin slaagt is het wel heerlijk, tussen die zachte koele handen van haar. Toen ze zaterdagavond in bed lag en nog helemaal niet aan slapen toe leek, zag ze er tevreden uit, zo in haar bed, zichzelf vasthoudend. Met enige moeite was er een plekje tussen haar handen voor mijn hand en zo ben ik toch nog een uurtje aan haar bed blijven zitten. Daarna heb ik haar weer teruggeven aan zichzelf.

maandag, mei 10, 2010

Reflecteren

Relaxen, tot jezelf komen, reflecteren. In dit drukke leven hebben we dat allemaal nodig. Gisteren zag ik een reisprogramma aangekondigd op tv waarin de presentatrice vertelde dat ze zo heerlijk tot zichzelf kwam in de natuur ergens ver weg in Zuid Amerika en ook onder de mensen daar, want die leefden zo relaxed. Maar ook dichterbij huis kun je reflecteren. Zo las ik laatst in een artikel over tweede huizen in Frankrijk dat een eigenaresse van zo’n huis vooral uitkeek naar de autorit erheen, dat was zo heerlijk om na te denken.
Wat ben ik toch een rijk iemand. Minstens een keer per maand twee uur trein heen, 2 dagen een beetje de hand van mijn moeder vasthouden, en dan weer 2 uur terug in de trein, soms met vertraging. En alsmaar reflecteren, tussen heel relaxte mensen (ondanks of dankzij de medicijnen) en zonder enige ecologische voetafdruk achter te laten.

maandag, mei 03, 2010

Dementoren

Door al die feestdagen vergat ik mijn blog bijna. Ik ben begonnen aan het proefschrift van Madeleine Timmerman. ‘Relationele afstemming, presentieverrijkte verpleeghuiszorg voor mensen met dementie’, is de titel. Een mondvol. Zij onderzoekt of de presentietheorie (Andries Baart) kan helpen bij goede zorg voor dementerenden, vooral tijdens de dagelijkse handelingen zoals wassen en aan- en uitkleden. Ze wil onderzoeken of het jammeren van dementerenden tijdens de zorg hierdoor zou kunnen verminderen.
Ik ben nog maar net begonnen, maar raakte enthousiast toen ik de inleiding las. Ze stelt dat dementie een metafoor is geworden voor een Vreselijke Ziekte. Daarbij haalt ze de Amerikaanse filosofe Susan Sontag aan, die hetzelfde ooit over de ziekte aids zei, en over kanker, vóór die tijd tuberculose. Sinds behandeling (en soms genezing) van die ziektes mogelijk is, wijzigt langzaam de paniekerige angst en wordt het een ‘gewone’ maar wel ernstige ziekte.
Madeleine Timmerman stelt dat dementie op dit moment dezelfde angst oproept als aids indertijd. En die angst wordt ook gebruikt: de farmaceutische industrie speelt erop in om geld te verzamelen voor onderzoek. Maar ook in de literatuur: de dementoren in Harry Potter zijn angstaanjagende mythische figuren die de ziel uit hun slachtoffer zuigen met hun dementorkus waardoor alleen een leeg lichaam overblijft, met de slechtste herinneringen.
Zo'n negatieve beeldvorming leidt voor de betrokkenen tot angst, schaamte en taboe. En dat maakt het de mensen die eraan lijden, hun partners en verwanten, en hun verzorgenden niet makkelijk. Op z'n zachtst gezegd.
Wordt vervolgd.