Van second opinion naar second vision

Frank de Grave wil dat patiënten zelf een deel van de rekening van een second opinion betalen. Hij zegt dat vanuit zijn functie als voorzitter van de Orde van Medisch Specialisten. Het is een voorstel om kosten van de zorg te verlagen, een nobel streven. Zijn argumentatie vond ik in eerste instantie erg curieus. Hij zei dat de meeste second opinions niet tot een andere behandeling leiden. Ik weet niet waarop hij dat baseert maar ik neem voor het gemak maar even aan dat hij niet uit zijn nek kletst en dat er iets van onderzoek ten grondslag ligt aan deze uitspraak.
Wat vind ik nu van zijn ‘first opinion’? Dat we zelf moeten betalen voor een second opinion. Laat ik met mijn eigen ervaring beginnen, althans voor wat betreft mijn moeder. Wij hebben twee keer een second opinion aangevraagd. De eerste keer over de aanpak van decubitus (doorligplekken). De aanleiding was dat haar doorligplekken maar niet genazen en dat wij van bevriende deskundigen hoorden dat de aanpak van mijn moeders verpleeghuis wat ouderwets was, om het maar netjes te zeggen. We hebben toen zelf het initiatief genomen en mijn moeder meegenomen naar het ziekenhuis om haar daar te laten onderzoeken door een wondverpleegkundige. De tweede keer hebben wij een second opinion aangevraagd voor het diagnosticeren van pijn bij mijn moeder. Wij vonden dat ze pijn leed, haar arts vond van niet. Hier hebben wij niet zelf een arts gezocht om bij mijn moeder te komen, maar hebben wij het overgelaten aan het verpleeghuis.
In het eerste geval bevestigde de second opinion wat wij zelf dachten. De verpleegkundige adviseerde een andere behandeling. In het tweede geval bevestigde de second opinion de gedachte van de arts over de pijnbeleving van mijn moeder.
Geen van beide leidde tot een andere behandeling. In eerste geval is wel een poging gedaan - de verpleegkundige had een ander soort pleister voorgesteld - maar dat strandde kennelijk in praktische onuitvoerbaarheid en een niet al te gewillige arts. De apotheek had dat soort pleisters niet op voorraad (te modern) en voordat ze waren besteld en bij mijn moeder terechtkwamen was de decubitus al bijna genezen. Besluit van de arts: het heeft geen toegevoegde waarde.
In beide gevallen leverde het dus niets op. In de ogen van Frank de Grave weggegooid geld. En misschien ben ik het wel met hem eens. En wel om twee redenen. De eerste is het meest radicaal. Het heeft geen zin om een second opinion te vragen aan mensen die binnen hetzelfde denkraam werken. Als je allemaal dezelfde beslisboom gebruikt in je werk, is de kans op een andere conclusie gering. Immers de collega is op eenzelfde manier van kijken ingesteld. In het geval van de pijnbeleving van mijn moeder was onze vraag vanuit een heel ander denkraam gesteld, maar onze observaties vanuit dat andere denkraam kwamen niet binnen bij de artsen. Het medische denkraam lijkt in beton gestort.
De tweede reden is dat artsen ook net mensen zijn. Ze vinden het niet leuk als een collega het niet eens is met hun aanpak. Een second opinion heeft alleen zin als de arts kritisch naar zichzelf durft te kijken en durft te accepteren dat hij fout kan zitten. Het verbaast mij bijvoorbeeld dat een arts niet zelf het initiatief neemt om iemand anders te laten kijken als hij het gevoel heeft dat er een verschil van mening is tussen hem en zijn patiënt.
Misschien zou het een oplossing zijn als de Orde van Medisch Specialisten wat meer werk maakte van de reflectieve vaardigheden van hun leden? Ik neem aan dat verpleeghuisartsen daar ook onder vallen, of is dat een te valse opmerking? En misschien moeten we op zoek gaan naar een andere vorm die meer recht doet aan het denkraam van de aanvrager, niet zozeer een second opinion als wel een second vision.

PS: iemand wees me erop dat verpleeghuisartsen niet onder de medisch specialisten vallen. Ze noemen zich tegenwoordig specialist ouderengeneeskunde dus ik denk dat ze er wel graag onder zouden willen vallen, en misschien zou dat ook wel goed zijn.