De ziel van de dementerende?

Toen ik een maand of twee geleden de recensie van ‘Stemmen van de ziel’ van Hans Siepel las, maakte ik me een beetje zorgen. In de serie boeken over ‘mijn dementerende vader/moeder/partner’ leek er nu een nieuwe invalshoek toegevoegd. Dementerenden, die gestuurd door een ander bewustzijn ‘boven en buiten het stoffelijke’, hun verhaal kwijt willen. ‘Dementie is niet alleen maar aftakeling en ontluistering, al ziet het er vaak wel zo uit’, was een citaat uit het artikel. Ik twijfel altijd een beetje over dit soort uitspraken. Dementie is nu eenmaal aftakeling en ontluistering. Wij kunnen daar moeilijk tegen want onze samenleving ziet niet graag aftakeling en ontluistering. En nu komt daar weer een schrijver bij die – even kort door de bocht – zegt dat dementie iets moois is. Je ziet dingen die er niet zijn, denk ik dan.
Na het lezen van het boek denk ik daar niet veel anders over, hoewel wat genuanceerder. ‘Stemmen van de ziel’ is een aangrijpend boek over een vrouw die haar hele leven heeft gezwegen over iets dat haar in haar jeugd is overkomen en haar kinderen slagen erin – met haar hulp - om dat geheim naar boven te halen. Ik zie geen ‘andere acteur’ die ‘in het bewustzijn actief is’ en ‘die graag zijn verhaal kwijt wil.’ Ik zie ook niet ‘dat er een zekere regie werd gevoerd, met een bepaalde bedoeling’.
Wat ik wel zie is de keiharde en schrijnende botsing die plaatsvindt op het moment dat de broers en vader de moeder niet meer zelf thuis aankunnen en haar naar het verpleeghuis brengen. Siepel heeft het over ‘twee werelden, twee visies, twee mensbeelden die hard op elkaar botsen’. De ervaring en deskundigheid aan de ene kant – door de professionals ‘betrokkenheid en emoties’ genoemd – en de medische en geriatrische wetenschap over dementie en de ervaring met dementerenden in het verpleeghuis aan de andere kant. Zo werden de woedeaanvallen van de moeder door de professionals als hallucinaties gezien, want dementerenden hallucineren, terwijl de familie inmiddels had ontdekt dat er meer aan de hand was.
Het is werkelijk vreselijk om te zien hoe de professionals omgingen met de moeder en haar familie, hoe ze in het geheel niet luisterden naar het verhaal van de moeder en haar familie. Het wordt ook duidelijk dat de arts en psycholoog de dementerende alleen zien als biochemisch proces, hersencellen die afbreken, niet als mens.
Siepel heeft het over de ziel van de mens die niet wordt gezien in de gewone medische wetenschap. Dat is vind ik mooi gezegd, maar ik zou ervoor willen pleiten om voorlopig vooral de mens centraal te zetten, al dan niet met ziel.