Kunstig snoezelen

Wat zou het mooi zijn als de muren in verpleeghuizen zouden zijn versierd met dit soort interactieve kunstwerken.

Dandelion at Decode from Sennep on Vimeo.

Dromen

Als ik de etage binnenkom waar mijn moeder woont, hoor ik gelach en gepraat. Niet van verzorgenden met elkaar, maar van de bewoners met de verzorgenden. Een van de verzorgenden maakt een rolstoeldansje in het midden. Mijn moeder zit in haar stoel en krijgt het allemaal niet mee, denk ik, maar ze ziet er niet ontevreden uit. Een andere verzorgende zit naast haar en geeft haar wat zacht vers fruit. Zij schuift een krukje bij voor mij en vraagt of ik een kopje koffie wil. Ja, heerlijk. Ik neem het fruit van haar over en zij haalt koffie.
Er is ook nog een zoon van een andere bewoner van mijn moeders etage. Hij zit een stukje verderop aan een tafel met allemaal stukjes hout waarmee hij een poging lijkt te doen om een vogelhuisje in elkaar te zetten. Zijn moeder kijkt toe met een glimlach en ook een beetje trots.
Het dansen is voorbij. Een verzorgende zet de beamer aan die is aangesloten op een laptop en op internet. Ik heb deze keer op de website van mijn moeders etage een paar oude filmpjes gezet uit haar jeugd. Hoewel het voor mijn moeder niet veel betekenis meer heeft, weet ik zeker dat haar huisgenoten wel wat zullen herkennen van de stad waar zij woonde. Ik help mee de juiste filmpjes te zoeken en binnen de kortste keren roept een deel van de mensen oh en ah van herkenning. Het zijn maar korte filmpjes, en dat is maar goed ook want het concentratievermogen is niet zo groot.
Een van de verzorgenden is ondertussen samen met een bewoner een lekker hapje gaan halen bij het buffet. Daar is elk moment van de dag iets te eten. Warm of koud, zoet of hartig. Ik laat mijn moeder even alleen en ga voor haar en voor mezelf wat te eten halen. Zien eten doet eten, en de zoon en ik helpen vervolgens om ook de anderen van iets lekkers te voorzien.
Mijn moeder begint te gapen. De zoon helpt mij met haar in bed te leggen. Het bed heeft de breedte van een twijfelaar en daardoor kan ik altijd ook even bij haar gaan liggen. Dat vindt ze lekker. Het bed kan helemaal tot op de grond, en daarom hoeven er geen hekken omhoog. Als mijn moeder uit bed zou rollen, dan rolt ze op de mat en die mat geeft dan een seintje aan de verzorgende, die dan even komt kijken wat er aan de hand is. Laatst was mijn moeder op de mat gerold en lag daar lekker door te slapen. De verzorgende heeft toen het dekbed over haar heen gelegd en haar zo nog een uurtje laten liggen. Ze lag er zo lekker bij.

The journey of dementia

‘Have you done the journey of dementia with your parents?’ Van zo’n vraag valt een mens even stil. Ik wel tenminste. Ik zit in een tegenover Donya, de ‘visionmanager’ van het Admatha resthome in Christchurch, NZ. Het duurt even voor ik een antwoord kan geven. Het heeft wat avontuurlijks, een reis met je ouders door het ziekteproces van dementie, en klinkt bijna als iets positiefs. Donya straalt ook iets eindeloos positiefs uit. En ze is zichtbaar gewend om nieuwe familieleden te ontvangen. Ik slik en antwoord: ‘ik zit er middenin’.
We krijgen van haar een korte schets hoe het verpleeghuis waar zij manager is, reilt en zeilt. Het gebouw bestaat uit twee afdelingen, allebei begane grond, de afdeling waar wij binnenkwamen en ook Gerry/Gerrit ontmoetten en nog een tweede afdeling. Op de ene zijn zeventien kamers, op de andere vijftien kamers. De twee afdelingen kunnen ook met elkaar in verbinding, dan gaat er een tussendeur open. Ze zal ons na afloop rondleiden, zo belooft ze. Ik noem hier alleen een drietal dingen die mij opvielen rond het thema familie.
I. Als iemand wordt opgenomen in het verpleeghuis krijgt de familie altijd na zes weken een vragenlijst waarin ze de ervaringen rond de opname kwijt kan.
II. Familie mag altijd mee-eten, elke dag.
III. Familie is welkom op maandelijkse bijeenkomsten waar zij haar ‘journey’ kan delen met anderen. Het bijzondere is dat deze bijeenkomsten worden georganiseerd door een onafhankelijke 'facilitator'. Even een kleine correctie: ik had dit woord eerst vertaald als gespreksleider, maar een facilitator is geen gespreksleider. Facilitator komt van het Latijnse facilitare – vergemakkelijken, vereenvoudigen en de facilitator is iemand die voor de randvoorwaarden zorgt, zodat de aanwezigen met elkaar kunnen spreken.

Klinkt goed.

Zeg maar Gerrit

Op bezoek bij een verpleeghuis in Christchurch, New Zealand. Ik heb afgesproken met een 'vision manager', dat klonk wel mooi. 'Vision', dat mis je zo vaak hier in Nederland. Met enige moeite vinden we het adres, een hoge schutting schermt het huis af van de wereld. Het is een 'resthome', niet door de staat georganiseerd, maar privaat. Doordat er iemand naar buiten komt, kunnen wij de schutting passeren. We komen voor een glazen deur te staan waarachter we wat mensen op en neer zien lopen. Bewoners, zo te zien. Een mevrouw kijkt ons geïnteresseerd aan van de andere kant van de deur, maar doet niet open. Zijn hier de dementerenden aan de macht? Een andere mevrouw doet wel de deur open, ze is ook een bewoner, en begint vrolijk met ons te kletsen alsof we er dagelijks op bezoek komen. Ik moet een beetje lachen om de wanorde, maar in de tussentijd valt het me wel op dat het er armoedig uitziet, krap en klein, en dan ook nog vaste vloerbedekking... en dat ruikt wel een beetje. Er komt een man uit een kamertje en hij kijkt ons nieuwsgierig aan. We zien de naam op zijn deur, een Nederlandse achternaam. We hadden al gehoord dat er een Nederlands sprekende bewoner was. Gerry heet hij, maar als hij doorkrijgt dat wij Nederlands zijn, springt hij naadloos over op het Hollands. Zeg maar Gerrit. Dus wij praten vrolijk door met Gerrit. Hij komt uit Haaksbergen, vertelt hij in zijn kamertje dat niet groot is maar wel erg vol staat en ook tamelijk gezellig oogt. Hij zit in een makkelijke stoel en wij mogen op het bed zitten. Dan komt er eindelijk een verzorgende die ons vraagt wat we komen doen. We beloven Gerrit straks nog even langs te komen.

Aan de andere kant van de wereld

Als u dit leest, zit ik aan de andere kant van de wereld, Nieuw Zeeland. Maar ik schrijf het nog thuis, in Nederland. Toen ik de plannen maakte voor mijn vakantie, bedacht ik mij dat ik wilde onderzoeken hoe ze daar omgaan met dementerenden in verpleeghuizen. Ik kwam op een aardige site terecht van een ‘Rest Home’, een rusthuis letterlijk vertaald, in Christchurch. Ik heb gemaild en we zijn welkom om te komen kijken en praten. Op hun site vond ik een lijstje over wat te doen als je iemand met dementie bezoekt:

Starting a visit
- Come with a sense of humour
- Have realistic expectations
- Tell him/her who you are. "Hello Dad, I'm Sue" Rather than "Do you know who I am?"
During a visit
- If happy, laugh together
- If sad, acknowledge the feeling and move on
- If lost, orientate them to who and where they are
- If playful, play with them

- If sleepy, they are probably content
Ending a visit
- Develop an end of visit routine
- Say good-bye at the door, like they used to at home
- Ask staff to divert your loved one
- Leave at a mealtime, morning or afternoon teatime

Prachtige adviezen, misschien iets voor een Boomerangkaart?