maandag, februari 22, 2010

De hel op aarde

Een mevrouw op mijn moeders etage is heel ongelukkig. Ze klopte zaterdagavond op de deur van mijn moeders kamer en ik deed haar open. Ze rolde haar stoel vakkundig langs het bed en schoof erbij terwijl ik mijn moeder haar eten gaf, spruitjesstamp. Er volgde een gesprek. Ze wilde weg, maar wist niet hoe ze hier weg kon komen. Ze maakte zich ernstig zorgen of haar ouders wel wisten dat ze hier was. Ik probeerde van alles om haar gerust te stellen, maar niets hielp. ‘Kan niemand mij hier uitleggen hoe het nu echt zit?’, vroeg ze keer op keer. Ik probeerde nog dat ze het misschien aan de zusters kon vragen, die met die witte jassen aan. Soms ook wel handig, die witte jassen, bedacht ik me. Dat wilde ze doen, dus ik hielp haar weer de kamer uit en wees haar een witte jas die aan het einde van de gang in het kantoortje zat. Ze rolde vol vertrouwen weg om even later weer aan te kloppen. Ik liet haar binnen. ‘Ik weet niet wat ik hier doe, ik moét hier weg’, zei ze. Ze begon weer opnieuw haar hele verhaal. Nu waren haar kinderen degenen die op de hoogte gesteld moesten worden van haar verblijf hier. ‘Wat moet ik doen?’ ‘En waar moet ik slapen?’ ‘U heeft een eigen kamer hoor.’ Dat was een grote verrassing voor haar.
Ik raadde haar aan eens met haar kinderen te praten, misschien met hen te bellen? Of ze een telefoon had? Daar maakte ik haar nog ongelukkiger mee, geloof ik. Ik probeerde maar van onderwerp te veranderen, over haar geboortestad, over wat ze de mooiste stad in Nederland vond, maar het had niet veel effect. Telkens kwam ze er weer op terug. Ze wist niet wat ze hier deed. Ten slotte liet ze ons alleen, ‘ach jij moet je moeder helpen’, ‘ach, wat eet ze lekker’.
De volgende avond stond ze weer voor de deur, te kloppen en te bonzen. Ik liet haar niet binnen. Een verzorgende haalde haar weg. Soms krijg je ineens een kijkje in de hel waarin mensen die dementeren verkeren.

maandag, februari 15, 2010

Foucault en zorg voor de ander

Wat zou Foucault doen als hij zelf dement zou worden, of Alzheimer kreeg? Als hij niet meer voor zichzelf kon zorgen en niet meer zijn leven vorm kon geven?

‘Wat te doen als het hele idee van Foucault, dat je op een bepaalde manier een relatie met jezelf moet zien te ontwikkelen om van daaruit een sociaal leven op te bouwen, als dat niet lukt, door een handicap, een infarct. Daar heeft hij niets over geschreven, maar vanuit zijn denken zou je moeten zeggen dat het daar ophoudt. Dan is de vraag vervolgens: hoe doen wij dat in onze cultuur met mensen van wie de zelfzorg fundamenteel onderbroken is. Dan zou het misschien een taak kunnen zijn voor de mensen die nog wel aan zelfzorg doen om te zorgen voor andere mensen die niet meer voor zichzelf kunnen zorgen. Dat is precies in onze cultuur aan de orde. Niet iedereen is op dezelfde manier toegerust om voor zichzelf te zorgen. Dus het moet er voor groot aantal mensen op neerkomen dat zij zich verbinden met de andere mensen die dat niet kunnen doen. In die zin zie ik Foucaults levenskunstproject ten diepste als een sociaal project, dat is denk ik een manier om het moderne liberalisme te overstijgen.’

Transcript uit de lezing die Joep Dohmen op 26 januari over Michel Foucault in de serie Levenskunst van de Studium Generale in Utrecht.

Joep Dohmen (1949) is hoogleraar wijsgerige en praktijkgerichte ethiek aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht.

No peer pressure


'Bertha blows out the candles for the 104th time!! When asked what she liked about being 104 she smiled and winked as she said "no peer pressure".'
Uit het fotoalbum van Centenarians van Potomac Homes Alzheimer's Community.

maandag, februari 08, 2010

Licht in de duisternis

Laatst kreeg ik op mijn blog de reactie dat het zo jammer was dat ik soms een licht agressieve toon aansloeg. Dat is zeker niet mijn bedoeling, maar soms word je zo wanhopig. En dan weet ik ook niet meer hoe je het positief moet brengen. Neem bijvoorbeeld de geschilderde muur in de gemeenschappelijke huiskamer bij mijn moeder. Van zichzelf is de ruimte een beetje donker omdat er alleen aan een kant ramen zijn en omdat het plafond laag is. Al een paar jaar zag het er afgebladderd uit. Iedereen klaagde erover. Ik had al eens voorgesteld dat wij als familie een weekendje met wat emmertjes verf langs zouden komen.
Nu was er ineens geschilderd. Door een echte schilder, prachtig gedaan. Alleen waren twee van de muren in een soort donkerbruin geschilderd. Ai...
Ik had toevallig net een inleiding van Eus van Someren bijgewoond op een congres. Hij werkt op het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen (NIN) en onderzoekt de invloed van licht op de biologische klok. Met name bij dementerende ouderen. Uit een langdurig onderzoek (3,5 jaar) onder dementerende ouderen blijkt dat meer licht leidt tot beter nacht/dagritme, minder onrust en minder depressie bij dementerende ouderen. Hoewel hij wel voorzichtig is in zijn conclusie, ‘we denken dat licht effect heeft op de lange termijn, maar het doet geen wonderen.’
Ik vertel het de verzorgende, nadat ik eerst heb gezegd dat ik het fantastisch vind dat er is geschilderd. Ze maakt niet de indruk dat ze wel eens gehoord heeft van deze theorie. Niettemin lees ik in een oud nummer van het ‘instellingsblad’, dat op een verpleegafdeling in een andere locatie juist om die reden speciale lampen hebben aangebracht. Zouden ze ons zijn vergeten?

maandag, februari 01, 2010

Mummelen met woorden

Gisteren keek ik televisie, zittend naast mijn moeder terwijl ik haar hielp met eten. Mijn moeder kan niet meer verbaal - en voor mij begrijpelijk - communiceren, maar praten kan ze wel. Terwijl ik Joke van Leeuwen een prachtig gedicht over kindermishandeling hoorde voorlezen, beetje staccato, hoorde ik mijn moeder naast mij haar gedicht voordragen. Onbegrijpelijke woorden met soms een naam van een ons, de kinderen, of van een haar zussen. Voor de rest een ritmisch herhalen van woorden en klanken. Daar kan zelfs Joke van Leeuwen niet tegenop.